Monday, December 24, 2007

Ёолохдоо яарах монголчууд бид


Жил бvрийн сvvлчийн арванхоёрдугаар cap гарангуут Монгол шинэ жилийн буюу олны ярьдгаар ёолкны уур амьсгал ордог.

Балчир насны багачууд, хvvхдvvдээс авахуулаад эмс, охид хvvхнvvд шинэ оноо угтах энэ баяртаа илт єєрч догдлох ажгуу. Дандаа л шинэ жил болоод байвал мєн гоё оо ажил ч хийхгvй баярлаж цэнгээд л хэмээн ярих, охид бvсгvйчvvдтэй нэлээд тааралдав. Хєдєєгийнхний "ёолох" гэдэг "ёлкн" (ель-ёлка гацуурхан, гацуурын баяр гэсэн vг) баяр шоучдын хэлдэгээр vргэлж болоод байвал мєн хэцvvеэ.

Vлгэр, домогт л ийм юм болдог байх. Хэрээ хvссэнээр болдог бол хvний ахархан богинохон амьдрал дорхноо дуусч байна гэсэн vг. Намайг нийслэлийн арван жилийн 48 дугаар сургуульд сурч байхад бидэнд тvvх нийгмийн хичээл заадаг нэг багш байв. Заах арга барил сайтай, євєрмєц сэтгэлгээтэй заримдаа гаж муу зантай ч гэмээр багш. Тэрбээр нэг удаа
-Та нар шинэ жил боллоо, шинэ он гарлаа гээд л хєєрцєглєх юм. Vvнд хєєрч баярлах юм юу байна аа. Хатуухан хэлэхэд, шинэ он гарна аа гэдэг чинь хvн нэг насаар хєгширч, vхэх нас руугаа нэг жилээр ойртож байгаа хэрэг хэмээн хvvхэд биднийг палхийлгэж билээ.

Гэтэл ангийн маань нэг жаал,
-Багш аа, хvvхэд бид хєгшрєєгvй єсч байгаа шvv дээ хэмээн багшдаа заахад за тийм юм даа хэмээн дуугvй болж билээ. Нээрээ хvvхэд гэдэг хєгширч єтлєєгvй єсч бойждог насан дээрээ байсан болохоор тэр "Гаж vгийг" тэгсхийгээд мартсан. Харин єнєєдрийн єндєрлєгєєс эмэгтэй хvн 35 хvрээд, эрэгтэй хvн 40 гараад хєгшрєлтийн явц идэвхиждэг, хєгшрєлт хурдасдаг гээд бодохоор шинэ он, шинэ жилийг тэр баярынхаа vеэр дандаа нэг "ёолж, ёолох" дээрээ тулдаг тэр єдрvvдийг хvсэн хvлээх нь нэг л таагvй, нэг л ёозгvй.

Тэглээ гээд ч яах билээ. Цаг хугацаа, нисэн одох он жилvvдийг бид тогтоон барьж чадах биш...
Телевиз, радиогоор хаа нэгтээгээс авчирсан, хэзээ vйлдвэрлэсэн нь тодорхойгvй алаг эрээн цаастай чихэр, элдвийн амттан, арз шарз, дарсаа аваарай, аваарай авсан vнээр нь зарна шvv, ямар ч нэмэгдэл, шимэтгэлгvй шvv, жинхэнэ "брэнд" хэмээн орилж, зарлаад ирвэл Монголд шинэ он, шинэ жил айсуйн дохио.

Хотын гудамжнаа охид хєнгєн нимгэн хувцастай, даарч бээрч бvдчин гvйж, vс гэзгээ элдэв єнгєєр сорлож, саа унжуулан хєєрч явааг харвал Монголд нэгэн шинэ он тарах дєхжээ гэж бод.

Орой vдшийн цагаар дvрсгvй жаалууд энд тэнд динамит гээчийг буудуулж зvрх муу, даралт ихтэй нэгнийг айлган цочоож, баар сав шоучдаар дvvрч, шєнє дєл, vvр цайхтай зэрэгцэн согтуу залуус, хєлчvv хvvхнvvд орилолдон уйлж дуулж, гудамж талбайд энд тэнд бєєлжис гулгидас элбэгшиж, гэрийнхнийхээ хэн нэгнийг тvмпэн саванд гvйлгэж шар тайлахад сайн хэмээн гєлчгий, гєлєг хоёрын зовлогоор хийсэн хятад, солонгос бэлэн гоймонд явуулж vхлээ, хатлаа хэмээн гавьяа байгуулсан мэт орь дуу тавин єдєржин шєнєжин "ёолох" нь манай сайхан оронд "ёлка" гэх гацуурын баяр айлчлан ирсний дохио болой.

Телевиз, радио, "галзуу хvний єдрийн тэмдэглэл" гэгддэг FM-vvдээр vг, ая гэж авах юмгvй, шинэ жилийн тухай гэх дуу гэхэд ч хэцvv юм гингэнээд, енгэнээд эхэлбэл манай муу оронд шинэ оны шоу, цэнгvvн эхэлчихжээ гэж бод. Шинэ жилийн тухай 1960-1970-аад онуудад бvтээсэн цоглог сайхан vг хэлтэй, ая хєгжимтэй дууг хvмvvс бараг мартжээ.

Энд тэндхийн тєр, засаг, хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд оны шилдгийн шилдгийн шилдгийн гэх "аймаар" vзvvлэлтээр Гиннесс гуайн номд ч орохоор хэн нэгнийг єргємжилж, єнєєх нь баярлахдаа уярч энэ нь миний ач биш ээ, хамт олны минь л буян гээд уйлан дуугараад эхэлбэл, эсвэл хэн нэгэндээ єр тєлж, хэт бялдуучлан "Vхэшгvй мєнхийн хутаг олсон", "дайсны суманд vл дийлдэгч", "барсын хvчит", "арслангийн зvрхт" хэмээн сайрхан магтаад шагнаад эхэлбэл Монгол нутагт нэгэн он хангиран одож буй хэрэг.

Монголчууд бид тиймэрхvv байдлаар л хуучин оноо vдэж шинэ оноо угтдаг. Жилийн жилд шvv. Баяр наадам тэмдэглэлт ой бvрийг заавал хэт ууж идэх, наргиж цэнгэхээ урьтал болгодог. Энэ бvхнийг дагаад хэт архидалт, гэмт хэрэг золгvй явдал гаардаг. Ганцхан гашуун баримт дурьдахад, ноднин 2007 оныг угтах шинэ жилийн баярын vеэр нийслэл хотод гэхэд л хэт их ууж согтуурсны улмаас 31 хvн амь насаа алджээ.

Ийм золгvй явдал энэ сард огт гардаггvй юм гэхэд ядаж цєєрєєсєє билээ. "Ёлк" гэх шинэ жилийн баярын арга хэмжээг "ёолтлоо", ёолохдоо тултал тэмдэглэдэг гаж сэтгэлгээ, буруу муу дадал зуршлаасаа бага ч атугай, ямх ямхаар хєндийрвєл яасан юм бэ, монголчууд аа.
Нохой, гахай шиг vхэр, мал шиг аягладгаа боливол дээрсэн юм биш vv.

Насаараа мал дагасан ч мал болчихоогvй, амьдралын холч ухаантай хєдєєх нэгэн євгєн нийслэлд шинэ оныг угтаад буцахдаа,
-За даа, манай Монгол чинь архин далайд живчихэж.
Тэр хvvхдvvд, залуучууд, эмс охидын архи, дарсыг сувдаглан ууж байгааг харахад их л дэвтэй. Ямар шунаг хvртэнэ вэ, хотод ч, хєдєєд ч их архидалт....

Бvр энэ архи нь сайн, энэ нь муу гээд л надад заах янзтай. Хотынхон чинь "ёолох" гэж нэг их том баяр тэмдэглэдэг юм байна. Архи л уудаг баяр юм. Маргааш нь том багагvй, эр эмгvй ёолцгоогоод л...хэмээн халаглан ярьж байсан нь ёолохын" ємнєх энэ єдрvvдэд санаанд минь буув! Бодох л vг.

Т.Пионер

1 comment:

Болорхон said...

aan bi gambaa axiig bichsen yum baix gej bodson chinb pioner bichsen yumuu....sanax sanaa ch xet tuilshral unertej ba.