Vй олноороо харьд одож их юм сурч, их менгетэй болж ирээд Монголоо хегжvvлнэ гэнэ. Энийг яаж батлах вэ? Ихэнх хvн мэргэжлээсээ еер, мэргэжил шаардагдахгvй ажил хийж, Америкт гэхэд л эмч хvн очоод ачигч, математикч хvн мах, ногоо хэрчигч, инженер хvн асрагч хийж, бас мексик голдуу цагаачидтай багагvй ерселдеж байх жишээтэй. Эмч нь эмнэлэгт ядаж сувилагч, инженер нь засварчингаа хийж мэргэжил чадвараа тэлэх бололцоо бага байна. Хувь хvмvvс маань санхvvгийн хувьд одоогоор хожиж байгаа мэт боловч vндэстний эрх ашгийн vvднээс харвал монголчууд бид ирээдvйд хожигдож мэдэх нь. Тэд маань их менге илгээж байна. Ах дvvдээ маш их тус болж байна. Даанч тэр менгений нилээдийг баар, шоундаа идэж уугаад дуусгаж сайндаа л машин болгоод унаж байна. Харьд хелсее дуслуулж хvнийг царайчилж олсон менгеер нь эргээд гадаадын vйлдвэрлэгчдийг тэжээж байна гэсэн vг. Тоног техееремжее хаягдал темер хэмээн хятадуудад зарчихсан болохоор архи найруулж бусдыгаа хордуулахгvй л бол эх орондоо юм хийхэд амаргvй байна. Оймс нэхээд 500 тегрегеер зарна гэвэл хятадууд 300 тегрегийнхеер цохино. Гадагшаа гарсан монголчуудын тvрvvч нь эргэхээр цаг болсон. Гэвч тэд алга. Тэдний зарим нь буцах битгий хэл одоо монгол руугаа буцна гэснийгээ евчтэй хvн байх гэж гайхаж сууна. Хvvхдээрээ явсан нь харьд дасаж байна. Хариад юу хийх вэ гэж тэд их ярьдаг. Бас Монгол дахь эрvvгийн нехцел байдлаас их айж байна. Хотод ессен хvvхдvvд аав, ээж, наиз нехдее санахаас биш монголын хаа нэгтээбайгаа уул, ус, гол, тал, нуурыг зvvдлэх биш / аав, ээж нь нутгаа vзvvлээгvй л бол/ тэдний заримд цемент бол хаана ч адилхан. Нэгэн цагт терийн хар хайрцагт байсан охид маань дэлхийгээр нэг бэлчиж явна. Тэгэхээр тэр хайрцагт юм байдаг юм. Бvv мэд. Угнь манайх шиг vндэстэн нехерт гарч, хvvхэд гаргаагvй охидоо харьд илгээх нь эмгэнэл. Vндэстний эрх ашгаас давсан хvний эрх байх ёсгvй гэвэл фашист гэгдэх биз. Тэгвэл vндэстэнг vрэн таран хийвэл хэн гэгдэх вэ? Антифашист гэх vv? Америкт 10 жил амьдарч байгаа залуу “Монголд 2 байртай болсон ч, харин 2 хvvхэдтэй болсонгvй” гэж хэлж байсан. Еереер хэлбэл менге монгол хvvхдийг орлохгvй гэсэн санаа цухалзуулж байна. Америкт настангууд асрамжийн газарт насны намраа тухтай енгереедег учраас vр хvvхэдгvй байлаа гээд нэг их санаа зовох юмгvй байдаг. Харин Монголчууд нутагтаа ясаа тавина гэдэг. Энэ нь хvч тамираа дуустал, евген эмгэн болтлоо харьд сууна, харь орныг хегжvvлнэ гэсэн vг битгий болоосой. Харьд гарсан асар олон монголчууд одоо гарахаар зэхэж байгаа хvмvvс идэр насандаа эргэн ирж Монголоо хегжvvлнэ гэдэг нь vнэн vv? Япончууд, солонгосчууд 2-р дайны дараа америк явж ирээд японыг хегжvvлсэн юм шиг манайхан ярьдаг. Арай ч тиймгvй юм билээ. Негеедvvл нь эргэж ирэх биш, харин тэндээ жапаан-таун, корей-таун байгуулаад vлдчихсэн, нилээд л оргvй уусчихсан. Япон чинь тэднээс емне хамаг юмаа еерсдее хийдэг орон байсан, тиймдээ л дэлхийн дайн хийлцэж, агаар, газар, усанд АНУ-тай ана мана байлдаж байсан билээ. Филиппин, Пакистан зэрэг олон орны хvн амын нилээд хувь нь цагаачилж ажилласаар мен ч идэж байна. Жишээ нь америк хvн хегшрехеерее филиппин асрагч хvvхнvvдийн гарт очдог гэмээр. Гэвч дээрх орнуудын ихэнх хvний амьдрал ядуу хэвээр. Монголчууд бид ирланд vндэстний туулсан, туулсаар яваа шиг тvvхийг эхлvvлчихээд байгаа мэт. Ирландууд америк руу цагаачилж эхэлсээр 500 жил болжээ. Их ч менге гуйвуулсан байх. Аав ээждээ эргэж ирэхгvй гэж хэлээд явсан хvн байхгvй биз. Гэвч тэд усанд хаясан давс шиг уусчээ. Америкт ирланд цусыг ямар нэгэн хэмжэгээр агуулсан хvн 60 сая байгаа гэдэг. Ирланддаа одоо зевхен гуравхан сая ирланд хvн vлджээ./ манайх шиг 2.5 сая хvнтэйгээр тэр тусмаа орон орон руу цацах аянаар эхэлбэл хэд маань vлдэх бол/ Ирланд залуус одоо ч америк руу ирсээр байдаг юм билээ. Гэтэл одоо Ирланд олон орны, жишээ нь Дублин 50000 хятад цагаачтай болжээ. Английн эрхшээлд орсон хойд Ирландад бvvр ч цеехен ирланд хvн vлдэж тэндээ vндэстний цеенх болов. Олон сая ирланд цагаачдын гуйвуулсан байхёстой олон тэрбум доллар наалдаж Ирланд улс цойлсон юм байхгvй. Ирландууд кельт хэлээ ч мартжээ. Тэр менгийг технологи vйлдвэрлэлд биш гол телев идэж уухад зарцуулсан бололтой. Ирланд биш америк хегжсен. Ирланд эдийн засгийн чадавхаараа Грек, Португалийн зиндаанд, Европдоо хойгуур ордог юм. Грек гэснээс Грек, Монгол хоёр цагтаа цалгиж явсныг дэлхий мэднэ. Одоо хоёулаа унтаж байна. Грекийн их нутаг Анатолийн хойг одоо Турк гэдэг улс болж хойч vе нь грек байснаа мартаж, евег дээдсээ Монголоос нvvж очсон гэж андуурах болжээ. Америкийн бееренд наалдсан бас АНУ vvссэн едреес хойш сая сая хvнээ ажиллуулсар ирсэн / одоо 30-аад сая цагаач нь бий гэдэг/ Мексикт одоо болтол ихэнх хvний амьдрал ядуу байгаагаас мянга мянгаараа америкийн хилийг едер шенегvй нууцаардавсаар. Америкийн дэлгvvрийг мексикийн биш, далайн цаадах хятадын бараа дvvргэж байна. Уг нь тэд АНУ-ын дараа ордог хvчирхэг, удахгvй гvйцнэ гээд ханхалзаж баймаар. АНУ-д хэдэн зуун жил хvмvvсээ ажиллуулаад байгаа Мексик гялалзаагvй байхад монголчууд бvгдээр гадаадад гарч ажиллаад ч эргээд улсаа хегжvvлж чадах уу? Гэртээ хол хийхээс тевегшеен биеийн амрыг харж, хvvхдvvдээ айл айлаар хэсvvлж, тэднээрээр хоол зеелгеж идээд баяжсан айл байдаггvй бололтой. Сvvлдээ бvvр балайраад эх орноо тvрээслээд баяжъя гэсэн ухуулга хийж явдаг хvмvvс ч бий болжээ. Энэ нь ээжийгээ менгетэй хvнд тvрээслэнэ гэснээс ялгаа юу байна. Монгол улсад монгол vндэстний денгеж 25хувь буюу 203 сая нь байна. Монголчууд биологийн насжилтаараа залуугаараа байгаа vндэстний нэг гэж тооцогддог тул 500 сая хvртэл vржих неецтэй юм. Гэтэл залуугаараа терел арилжиж мэдэх нь. Сайхан сайхан бvсгvйчvvд 4-5 хvvхэдтэй биш, 4-5 дипломтой залуу насыг баржбайна. Ээмэг зvvсэн хевгvvд олширвол удалгvй гомо, лесби хэмээх манингууд залгаж мэдэх тул хvний еселтенд бас саад болно гэсэн vг. Сvvлийн 10-аад жилд гадагшаа яваад ирээгvй хvvхдvvдийн тооноос олон дахин давж эхэллээ. Манайхан орон зайгаа vлдээн vнэн чанартаа дvрвэж асар олноороо харьд одсоор. Аймаг, сумын тевийнхен ч Улаанбаатар “хот улс” руу дvрвэн беегнерч тэндээсээ дэлхийн аянд мордож ард нь асар их нутаг тэдний орон зай, тэдний терvvлээгvй vр хvvхдийн орон зай vлдэх нь. Нэгэнт охид хевгvvд маань удаан хугацаагаар явсан болохоор тэдний vлдээсэн орон зай руу, нутагтаа хэт чихэлдэж, хэт халууцаж байдаг орныхон цуваад эхэлбэл яах вэ? Тэднийг байлгаач гэвэл яах вэ? Энэ хоосон хашаанд чинь ирж бууя гэвэл яах вэ? Хадны мангаагаар битгий айлга гэх биз. Тэдний хувьд Монгол диваажин шиг санагдах ч юм бил vv. Хэрвээ монгол хvнтэй Монгол улсыг ирээдvйд байлгана гэж байгаа бол одооноос бодох хэрэгтэй мэт. Зээл, тусламжаа ямар ч дарамтгvйгээр цуцалчихдаг Орос шиг их гvрэн битгий хэл пvvс компани ч цаашид бидэнд таарахгvй биз. Дэлхийгээр нэг цагаачилсан монгол гэх эрээвэр хураавар хvмvvс 2000 жилийн дараа эргэж ирээд бас израйлийн тvvхийг эхлvvлэх vv. Энэ бол хvсэхээр хувь заяа биш байх. Саявтар Улаанбаатарт дvрвэгсдийн асуудлаар олон улсын хурал болсон байна лээ. Могол, Хазар / тэдний бэсvд зэрэг монгол овгийнхон/, Халимаг мэтийн хvний нутагт байгаа ах дvvсээ авах цаг ирвэл туд туслах гэж байгаа бол ч яахав. Харин захын дvрвэгсдийг авчрах асуудлыг тавивал оронд нь еерийн ах дvvсийг авчиръя гэсэн асуултыг бид сергvvлэн тавих ёстой. Бидэнд ч монгол гаралтай гэж vзэгдсэнийхээ телее хядуулж, гадуурхагдаж ирсэн ах дvvс байна. Америкчууд талибанчуудыг хеехеер Афганистанд ирэхэд зэр зэвсэг муутай хазарууд цэргvvддээ гутал гуйж байсан гэдэг. Узбекууд нь Узбекстан, Туркээс Тажикууд, Тажикстан, Иранчуудаас пуштунчууд, пакистан, арабуудаас зэр зэвсэг авч байхад хазарууд ганцаардаж байсан. Иранчууд хэцvv хvнд vед тажикуудад /афганы/ зэсвэг, нисдэг тэрэг егсен атлаа еердсийнх нь телее олонтаа байлдаж ирсэн хазаруудад Хомеинийнхоо зураг илгээж байсан гэдэг. 1944 оны евел Сталин халимагуудыг ачааны вагонд чихээд /тал нь замдаа хелдеж, дарагдаж амь насаа алдсан/ Монголын хилийн ойролцоо авчирч целеед байхад Чойбалсан тэр боломжийг ашиглах нь битгий хэл тэднийг огт сонирхохгvй байсан тул тэд сибирьт 10-аад жил болоод харийн нутаг руу буцаад явчихсан… Харамсалтай нь монголчууд бие биенийгээ татах биш тvлхэх юм даа. Зарим хvмvvс евер монголчуудаас жийрхэж, тэднийгээ хятад гэх нь холгvй байдаг. /Хятадууд тэднийг маань хятад болсон гэж vзээгvй байхад шvv дээ/ Ар монголыг челеелехед олон зуун евер монгол ирж амь биеэ хайрлалгvй оролцсоныг тэд мэддэггvй юм байх даа. Хэдэн жилийн емне Орхоны эрэг дээр Хархорины хэдэн залуус “Хотонтынхонтой алалцана” гэж хелчvvрхэж байхтай би таарч билээ. Далайн цаана байгаа нэгэн монгол харь эзэндээ негее монголоо сэмхэн гvтгэн ажлаас нь халуулж байсан нь ганц тохиолдол биш. Амьдрах орон зайгаа тэлэхийн телее тэмцэл дэлхийд улам хvчтэй ернеж байхад харин бид орон зайгаа vлдээн харьд тэдэнтэй чихэлдэхээр одож, vлдсэн нь виза хеецелдех хоорондоо газар нутгаа хайргvй сэндийчиж байна гэвэл хэр хэтрvvлэг болдог бол. Дэлхийг удирдаж явсан vндэстэн хvний неецендее ийм хайнга хандаснаас эцэст нь хулан тахь шигээ /ялгаатай нь сайн дураараа/ тарж, цеерч, уусч манж хершийнхее хойноос мордвол ичмээр, бас хvн терелхтенд ч харамсалтай бус уу. Бидэнд одоо vндэсний vзэл, vндэсний vйлдвэрлэл хоёр ус, агаар мэт дутагдаж байна.
Нийтлэлийг Н.Болод /Алхана/
No comments:
Post a Comment