Хэдийгээр амьтны ам таслан нvгэл хийн амьдрах боловч тэд туйлын их шvтлэгтэй бєгєєд ойн хар сармагчинг бvрханы амьтан гэж хvндэлдэг. Тиймээс ч бvгд л тvvнийг хvндэтгэн бурханы элч гэж нэрлэдэг байсан ба хэрэв ойд тааралдвал мэхийн ёслон, зай тавь єнгєрєєдєг ёстой юмсанжээ. Хэзээнээс тэгж шvтэх болсныг хэн ч эс мэдэх ба тэдний євєг дээдсийг мєхєх аюулаас хар сармагчин аварсан гэдэг домог vе удам залган, олны ам дамжсаар ирсэн байжээ.
Тэр омогт бусдаас онцгойрох юмгvй нэгэн залуу анчин байх бєгєєд олуул нийлж ан агнаж, олзоо хувааж амьдарахаас уйдсан нэгэн байж. Яаж шvv нэг бие амар, гэдэс цатгалан байж, сэтгэл хангалуун явах вэ гэж vргэлж боддог байжээ. Нэгэн шєнє тvvний зvvдэнд урт жад барьсан догшин хар сармагчин орж, элдэвлэн байснаа жадны vзvvрээр хуруугаа хатган цус гаргаж тvvнд єгч байна гэнэ. Хэдийгээр тэр маш их айж байсан боловч тvvний єгсєн цусыг уугаад маш их том биетэй болж, хvн амьтан жижигхэн шоргоолж мэт болоод хєл доор нь бужигнаж байна гэж зvvдэлжээ. Тэгээд тэр сармагчин тvvнд жадаа єгєєд хэрвээ чи гурван удаа миний цусыг уувал єлсєх, даарахыг мэдэхгvй бурхан мэт амар, жаргалтай болно гэв.
Єглєє сэрээд харвал тvvний хажууд нэгэн жад хэвтэж байв. Нєгєє анчин тун их цочирджээ. Зvvд мэт боловч болсон ч юм шиг. Єєрт тохиолдсон юм гэхэд унтсан байдаг. Хэдийгээр хар сармагчиныг алах нь байтугай муухай хардаггvй хvмvvсийн нэг ч гэсэн єєрийнхєє зvvдний vнэн эсэхийг туршиж vзье гэсэн бодол нь тvvнийг зvгээр суулгахаа байжээ. Тэгээд нилээд хэдэн єдєр шаналан бодож явсны эцэст зvvдээ шалгахаар шийдэж, овгийнхноосоо нуугдан зvг буруулж яваад нэг хар сармагчинг намнаад цусыг нь ууж гэнэ. Маргааш єглєє нь сэрвэл, бие нь нэг л хєнгєн, эрч хvчтэй болсон байжээ. Хамгийн гол бусад хvмvvс шиг ходоод нь хоол нэхэж зовоохгvй гэсэн ч vргэлж эрч хvчтэй хэвээр байх болжээ. Гэвч тэр омгийнхондоо сармагчингийн цус ууснаа мэдэгдэхгvйг хичээж бусадтай адилхан анд явж, бусадтай хамт хоол идсэн болж суудаг болжээ. Гэвч яваандаа хvмvvс тvvнийг хоол иддэгvйг мэддэг болж эхлэв. Хvмvvс тэртээ тэргvй єнєє маргаашдаа хvргэх гэж яддаг байсан тул, тvvний хоол иддэггvй нь тийм ч чухал санагдсангvй. Харин ч хоол хороох хошуу цєєрсєнд баяртайгаар тvvний хувийг хуваадаг байлаа.
Гэвч тvvний сэтгэл ханасангvй дахин хар сармагчингийн цус уухыг хvсэх болжээ. Яг л амьдрал дээр болдог шиг эхний удаа тун их бодол болж, эргэлзэн тээнэгэлзэж байсан бол хоёрдох удаа бол тэгсэнгvй. Дахин нэгийг хялбархан гэгч нь эд бад хийж, цусыг нь уув. Маргааш нь євдєх, шаналахыг мэдэхгvй болжээ. Нэгэнт євдєхгvй, шархдахгvйгээс хойш тэр аймшигтай араатнуудтай зоригтой тулалддаг болов. Тvvнийг хамгийн зоригтой гэж vнэлж омгийнхон нь хvндэлдэг болжээ. Овгийн удирдагч болгов. Гэвч зарим нэг нь тvvнд эргэлзэж эхлэжээ. Тэр яаж ийм болж чадав? Тvvнд нэгэн битvvлэг учир начир байгааг ойлгож байлаа.. Бvгд л тvvний нууцыг задлахыг хvсэж, зарим нэг нь учрыг гадарлаж, тvvнийг эсэргvvцэх болов. Гэвч тэр нууцаа сайн хадгалж, тvvнд ойртсон бvхнийг vгvй хийн хамгаалж байлаа.
Хэдийгээр тэр хэн бvхнээс илvv давуу талтайгаа мэдэж байсан боловч олон хvмvvсийг єєртєє дайсан болгож, атаа хорсолын дунд амьдрахыг хvссэнгvй. Гэхдээ тэр нууцаа бусадтайгаа хуваалцахыг бvр хvссэнгvй. Тvvнд нэг л зам vлджээ. Энэ бол дахин хар сармагчингийн цус уух. Гуравдах удаа явлаа. Тvvний явахыг бvгд мэдэж байв. Яагаад гэвэл, тэр хуучин шигээ жирийн нэгэн залуу анчин биш олны нvдэн дээр ил байх ёстой овгийн ахлагч учраас хvн болгон хараа, чих тавин байлаа. Тvvний хар сармагчинг хєнєєн цусыг нь уухыг харсан хvмvvс нєхєддєє хэлж, яахыг хэлэлцэв. Зарим нь энэ байдлаар тэмцэлдээд дийлэхгvй тул адилхан цус ууж, тvvнтэй адилхан болж байгаад тэмцэлдэе гэлээ. Харин нэг хvн “араатантай араатан тулалдаж дийлэхэд араатан л vлдэх бус уу. Vvний оронд маргааш єглєє бvгд тvvнээс тайлбар шаардая” гэснээр бvгд єглєє овгийн ахлагч дээрээ очих болцгоожээ. Харин эхэлж гаргасан саналын улмаас нєгєє хvн эхэлж асуух ёстой болов.
Єглєє нь овгийн ахлагч заншсан ёсоороо эртлэн сэржээ. Єєртєє юу єєрчлєгдсєнийг ажиглаж, биеэ чагнавал, урьдын адил бие нь хєнгєн агаад, сэтгэл тэнvvн. Гэхдээ нэг л баяр хєєртэй ч юм шиг. Гэтэл гадна нь хvмvvс шуугилдаж эхлэв. Гарч харвал, хэдэн хvн гэрийнх нь ємнє тvvнд асуулга тавихаар зогсож, бусад нь холуурхан сониучилсан байдалтай тойрчээ. Зарим нь бvр хэдийгээр харц нь наашаа боловч, элдэв ажил хийж байгаа дvртэй холуур гvйлдэнэ. Санал гаргаж, зовлонгоо vvрэх болсон нєгєє хvн зориг гарган эхэлж хэлэв:
- Та бидний шvтдэг амьтныг хєнєєж, омгийн шvтээнийг доромжиллоо гэв. Овгийн ахлагч хариуд нь жадаа шvvрэн авч, тvvнийг хороох байсан боловч, тэр жад руугаа ухасхийсэнгvй, тийм бодолч орж ирсэнгvй. Тvvнийг нам дарчихвал бусад нь олон юм асуухгvй гэж мэдэж байлаа. Тэр мєчид л тэр яаж єєрчлєгдснєє мэдэв. Овгийн ахлагч урдын адил дайснаа гэж vзсэн бvхнийг, vндэслэлгvй ч гэсэн устган дэвсэлдэг хvн биш болжээ. Тэр харин дотроо бvхнийг энэрэх сэтгэлтэй, яг л бурханы элч шиг ариун сэтгэлтэн болчихсон байж. Тийм учраас єнгєрсєн бvхнээ хурсан олонд хэлж. Анх юу гэж зvvдэлсэн, яаж хар сармагчин хєнєєж, бие нь яаж єєрчлєгдсєн, дараа нь яагаад дахин нvгэл vйлдэх болсон, нууцаа хамгаалахын тулд яаж яс хаяж, хор хутгасан, яаж хvн амьтныг хооронд нь сєргєлдvvлж, тэгээд яаж эрх мэдэлд хvрч, эд баялаг хураах болсон тухайгаа нэгийг ч vлдээлгvй хэлжээ. Бас уучлал ч хvсч. Харин тvvний хэлснийг сонссон хvмvvс тун ихэд хилэгнэцгээж, тvvнийг єршєєхгvй гэцгээв. Харин эхлэн дуугарагч зоригтой эр бусаддаа хандан, энэ хvн єєрчлєгдсєн байна. Одоо бидний жинхэнэ удирдагч болж чадах биш vv гэв. Уурандаа шатацгаасан хvмvvс тэр тухай бодохыг ч хvссэнгvй. Нэгэнт л єнгєрсєн амьдралаар нь л хvмvvс бие биенээ vнэлэн, шvvн тунгаадаг болохоор овгийн ахлагч тэдэнд яаж бузар, муухай нєлєєлж байсныг мэдсэн хvмvvс тvvнийг тал талаас нь дайрч эхлэв. Єєрєєс нь хол л бол яасан ч яахав гэж холуур гvйлдээд байсан хvмvvс хvртэл тойргийн голд орчихсон, тvvнийг хамгийн ихээр хараан зандарч байлаа. Харин овгийн ахлагч хvмvvст уурласангvй, тэдэнд учруулсан зовлонгийн vр, тэдний амьдрал, сэтгэлд туссан миний нvгэл хэмээн тун хvлээцтэй зогсож байв. Тэр бусдад vйлдсэн нvгэлээ цайруулан тэдэнд туслах боломжоо алдсандаа харамсаж байсан ч наминчилж амжсандаа баяртай байлаа. Хvмvvс уучилсангvй.
Ц.Ганбат
